Τοσίτσας

Επώνυμο εθνικών ευεργετών από το Μέτσοβο της Ηπείρου. Αναφέρονται και με το επώνυμο Τοσίτζας. 1. Μιχαήλ (1787 – 1856). Σε ηλικία 10 χρόνων εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου ο πατέρας του είχε κατάστημα επεξεργασίας γουναρικών. Εκεί, φοιτούσε σε σχολείο και παράλληλα μάθαινε την τέχνη του γουναρά. Το 1806 ο πατέρας του αποσύρθηκε από τις επαγγελματικές του ασχολίες και του ανέθεσε τη διεύθυνση του καταστήματος. Ο T., κατόρθωσε να αναπτύξει ακόμα περισσότερο την επιχείρηση, με τη βοήθεια και των αδελφών του Θεόδωρου, Κωνσταντίνου και Νικόλαου και ίδρυσε υποκαταστήματα στην Αίγυπτο, στη Μάλτα και στο Λιβόρνο. Αργότερα επισκέφτηκε την Αίγυπτο, όπου και τελικά εγκαταστάθηκε. Το όνομα του Μιχαήλ, καθώς και των αδελφών του, συνδέεται άμεσα με την ιστορία του Ελληνισμού της Αλεξάνδρειας. Η Ελληνική Κοινότητα αν και ιδρύθηκε το 1843, έχει την προϊστορία της. Νοσοκομείο και Σχολείο, των Γραικών, ήδη υπήρχαν. Και τα δύο, είναι ουσιαστικά δημιουργήματα των αδελφών Τ. και του Ν. Στουρνάρα. Η διοίκησή τους δεν άργησε άλλωστε να πάρει χαρακτήρα κοινοτικό, αφού τα διοικούσαν οι συνδρομητές τους με δημοκρατικές μεθόδους –επικρατούσαν οι απόψεις της πλειοψηφίας–, σε συνελεύσεις που προήδρευε πάντοτε ο Μιχαήλ. Το παλαιότερο πρακτικό που διασώζεται είναι της 9-21 Φεβρουαρίου 1843, με εισφορές για το νοσοκομείο και το σχολείο. Χαρακτηριστική είναι η προτίμηση προς το σχολείο. Ενώ για το νοσοκομείο προσέφεραν 45 ομογενείς 9.245 δίγροσα, για το σχολείο προσέφεραν 176 ομογενείς 25.934. Η Κοινότητα θα ιδρυθεί τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου. Ο Μ.Τ. ήρθε στην Αλεξάνδρεια το 1820. Η εύνοια του Μωχάμετ Άλη προς τον Μιχαήλ ήταν απεριόριστη. Διευθυντής των κτημάτων και των μονοπωλίων του, συνδιευθυντής της πρώτης στην Αίγυπτο κρατικής τράπεζας, διευθυντής ποταμοπλοϊκής επιχείρησης του πασά, πήρε επιπλέον ως δώρο και μεγάλες εκτάσεις, που την καλλιέργειά τους ανέθεσε στον Νικόλαο Τούλη από το Μέτσοβο. Όταν ο πασάς επιχείρησε το πρώτο ταξίδι του στην κατεχόμενη από τους Αιγυπτίους Κρήτη, συνοδευόταν από τον Μιχαήλ. Ανεξάρτητα από αυτά, ο Τ. διατηρούσε και εμπορικό οίκο με την επωνυμία Αδελφοί Τοσίτζα στην αρχή και Τοσίτζας και Στουρνάρας, αργότερα. Η φιλία με τον πασά, υπήρξε η αιτία που η παροικία δεν θίχτηκε στις ημέρες της αιγυπτιακής εκστρατείας στην Ελλάδα. Πρώτος πρόξενος της χώρας του και πρώτος προέδρος της Κοινότητας, έδωσε νέα πνοή στην παροικία με τις αλλεπάλληλες μεγάλες δωρεές του και το διοικητικό πνεύμα του. Προσέφερε μεγάλα ποσά κατά καιρούς για το Μέτσοβο και έκανε σημαντικές δωρεές για το ελληνικό σχολείο της Θεσσαλονίκης. Εκτός το Πολυτεχνείο για τη συντήρηση του οποίου έδωσε 100.000 γαλλικά τάληρα, ο Τ. έδωσε μεγάλα ποσά και στο Αρσάκειο, το τότε αθηναϊκό νοσοκομείο και άλλα ιδρύματα. Η ίδρυση της Κοινότητας είναι ο σημαντικότερος σταθμός στην ιστορία του νεότερου Ελληνισμού της Αιγύπτου, καθώς αποτέλεσε και προτροπή για τις άλλες ελληνικές παροικίες της χώρας. Τον Ιανουάριο του 1854, η Κοινότητα της Αλεξάνδρειας θα αποκτήσει μεγαλύτερη οντότητα με τη σύνταξη του Θελεμιώδους κανονισμού της, καταστατικό της λειτουργίας της και των διατάξεων που τη διέπουν, συνοψισμένο σε 22 άρθρα. Ο Κανονισμός διαβιβάστηκε προς τον «Μιχαήλ Τοσίτζαν, Ιππότην, Γενικόν Πρόξενον της A.M. του Βασιλέως της Ελλάδας εις Αίγυπτον» για να υπογραμμιστεί ότι «τα εθνικά καταστήματα τίθενται υπό την δικαιοδοσίαν και προστασίαν του Γενικού Προξενείου». Ο Μ.T., δεν περιόρισε την προεδρία του στα διοικητικά της καθήκοντα, θέλησε να συνδέσει τό όνομά του με μια σειρά δωρεές, που δίκαια τον τοποθετούν στην πρώτη των μεγάλων εθνικών ευεργετών. Πρόξενος και Πρόεδρος συγχρόνως, κατόρθωνε να συνδυάζει αρμονικά τις δύο εξουσίες και να τις χρησιμοποιεί για την όσο το δυνατόν καλύτερη εξυπηρέτηση του αλεξανδρινού Ελληνισμού. Στις δωρεές του συγκαταλέγονται όχι μόνο αγροτικές εκτάσεις αλλά και τα οικόπεδα όπου χτίστηκαν το νοσοσκομείο, το πρώτο ιδιόκτητο σχολείο, η εκκλησία του Ευαγγελισμού. Και όταν με τη διακοπή των σχέσεων της Αιγύπτου με την Ελλάδα έφυγε από την Αλεξάνδρεια, δεν έπαψε έως τον θάνατό του (4-16 Νοεμβρίου 1856), να μεριμνά για την Κοινότητα και για τα ιδρύματά της. 2. Θεόδωρος. Νεότερος αδελφός του Μιχαήλ. Τ. και βοηθός του στις εμπορικές επιχειρήσεις. Όταν κάποτε βρέθηκε για επαγγελματικούς λόγους στην Καβάλα, γνώρισε τον άσημο τότε Μωχάμετ Άλη, τον οποίο και ευεργέτησε. Αργότερα, ο πανίσχυρος πλέον άρχοντας της Αιγύπτου, σε ανάμνηση της ευεργεσίας του Θεόδωρου, παραχώρησε προνόμια στους αδελφούς T., οι οποίοι έτσι κατόρθωσαν να αναπτύξουν τις επιχειρήσεις τους στην Αίγυπτο και να πλουτίσουν. Ο Τ. που μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία, λέγεται ότι προσπάθησε να μυήσει σε αυτήν και τον ηγεμόνα της Αιγύπτου αλλά δεν το κατόρθωσε. Στη διάρκεια της Επανάστασης, διέθεσε σημαντικά ποσά για την επιτυχία της και όταν η Ελλάδα ελευθερώθηκε προσέφερε μεγάλο μέρος από την περιουσία του για κοινωφελείς και φιλανθρωπικούς σκοπούς. Άγαλμα του εθνικού ευεργέτη Μιχαήλ Τοσίτσα.